فتق چیست؟

فتق چیست؟

اصولا فتق های جدار شکم علل مختلفی دارند ولی به 2 گروه مادرزادی و اکتسابی تقسیم می شوند . علل مادرزادی که بیشتر به علت نقص ژنتیکی در تشکیل سیر آناتومیکی بیضه ها می باشدو در کودکان حتی موقع تولد دیده می شود و حتی ممکن است حاوی مایع نیز باشد. فتق های اکتسابی بیشتر در سنین بالاتر دیده می شود و از علل آن سیگار ، فعالیت سنگین ، مشکلات ریوی و سرفه های مزمن ، مشکلات عضلانی ، سابقه جراحی های ناحیه و ..... می باشد. البته فتق هایی که در سنین جوانی ایجاد می شود نیز ممکن است علت مادرزای داشته باشد.

کلا"در فتق ها مسئله مهمی که باید در نظر گرفته شود آن است که محتوی فتق شامل چه ارگانها می باشد. فتق های جدار شکم بیشتر شامل ارگانهای داخل شکم و روده ها و امنتوم ها( چادرینه ) می باشد و باید به آن دقت کرد. فرقی ندارد که فتق به چه دلیل ایجاد شده باشد بلکه باید در هر صورت تحت جراحی قرار گیردwww.honarhayerazmi.com

علائمی که فتق ها ایجاد می کنند بیشتر خود را به شکل توده در ناف و یا کشاله ران نشان می دهند که اندازه های مختلفی دارد. در موارد فتق نافی توده ای گرد از وسط ناف خارج می شود که می تواند از اندازه یک گردو تا اندازه یک توپ فوتبال باشد که بستگی به مراحل فتق و نقص جدار شکم دارد.
از نظر آناتومیکی جدار شکم از لایه های مختلف تشکیل شده که کاملا محکم و روی هم می باشند .نقص این جداره ها به دلایلی که گفته شدباعث می شود که این احشاء شکمی به علت فشار داخل شکمی خارج شده و توسط پوست روی آن پوشیده و خود را بصورت توده نمایان کنند.

علامت دیگر درد است ، درد مسله مهمی است که باید به آن دقت کرد. اصولا فتق ها تابع وضعیت بیمار کوچک و بزرگ و داخل و خارج می شوند. در هنگام سرفه یا زور زدن بیرون زده و هنگام خوابیدن داخل می رود. بیشتر بیماران موقع ایستادن زیاد دچار درد مبهم کشاله ران می شوند که به علت فشار فتق می باشد.
بعضی اوقات فتق ها ( بیشتر در کشاله ران ) ممکن است خود را با درد مبهم ناحیه نشان دهد و در معاینه توده ای لمس نشود.و بیمار باشکایت از درد مراجعه کند.سایت هنرهای رزمی
در مورد فتق های کشاله ران ممکن است از یک توده کوچک شروع شده و یا تا داخل کیسه بیضه پیشرفت کرده و حتی باعث بزرگ شدن کیسه بیضه ها شده و گاهی تا اندزه یک توپ بسکتبال بزرگ شود که روده های بیمار را نیز در بر گیرد

مسئله ای که مهم است این است که تا وقتی که این توده ها متحرک هستند مشکلی ندارند ولی گاهی این توده ها گیر افتاده و باعث درد شدید می شودکه جزء اورژانسهای پزشکی بوده و حتما باید جا انداخته شود.(باید توده بیرون زده را به محل اصلی خود باز گرداند. ) البته جا اندازی فتق فقط در فتق های کشاله را ن جایز است و تا دو بار ممانعتی ندارد اما فتق های دیگرباید تحت عمل جراحی قرار گیرندو جا اندازی جایز نمی باشد.

البته جا اندختن فتق كشاله ران هم شرایطی داردهنگامی که فتق گیر می افتد به علت انسداد روده درون آن و کاهش خونرسانی احتمال نكروز روده در داخل كیسه فتق وجود دارد که در صورت پیشرفت این مشکل و سیاه شدن روده جا انداختن جایز نبوده و بیمار حتما باید بصورت اورژانس جراحی شود و یا هنگامیکه بعد از دو بار جا اندازی ، جا نیافتاد فتق باید به صورت اورژانس جراحی شود.

علائم ایسکمی ( کاهش خون رسانی ) و کم خونی و احتمال پارگی روده شامل درد کل شکم ، تب ، تهوع و استفراغ شدید(علائم انسداد روده ) و عفونت خونی ( سپتی سمی ) می باشد که بیمار حتما باید تحت جراحی قرار گیرد.

فتق های اینگوینال( کشاله ران ) در هر موقعی که تشخیص داده شود باید تحت جراحی قرار گیرند البته به جراحی اورژانس احتیاج ندارند. ( مگر در مواردی که اشاره شد ) و باید به صورت سرپایی بیمار در اسرع وقت جراحی شود. در افراد پیر که حال عمومی خوبی ندارند و شرایط عمل جراحی را ندارند می توان محافظه کارانه رفتار کرد و بیمار را جراحی نکرد. ولی در موارد اورژانس باید این بیماران نیز جراحی شوند. در مواردی هم فتق کم کم بزرگ شده و داخل کیسه بیضه شده و گیر می افتد که به مرور زمان صورت می گیرد و از این فتق ها باید ترسید.

محل برش فتق ها ی کشاله ران کمی پایینتر از برش آپاندیس روی شکم در هر دوطرف می باشد.

در موارد فتق نافی در سنین بالا حتما باید جراحی شود . در بچه ها می توان تا سن 4 سالگی صبر کرد اما در مواردی که بیش از 4 سال بماند و یا گیر بیافتد و یا قطر نقص شکمی بیش از یک انگشت باشد(یعنی نوك انگشت وارد شکم شود ) باید جراحی شود.
فتق هایی که وارد کیسه بیضه می شوند گاهی با توده های بیضه و واریس بیضه اشتباه می شوند که در مورد شک باید حتما به پزشک مراجعه کرد.
پس در موارد فتق باید به پزشک مراجعه کرده و در مورد جراحی با وی مشاوره کرد تا از عوارض خطرناک تر جلوگیری شود.

سوالات شایعی که در میان مردم رواج دارد به شرح زیر است :
آیا بعد از عمل جراحی فتق عود می کند ؟
بله- فتق ها ممکن است بعد از جراحی دوباره عود کنند که بستگی به تکنیک عمل جراحی دارد . ما گاهی در جراحی فتق از مش یا یک توری مصنوعی استفاده می کنیم تا مانند یک پشتیبان از فتق جلوگیری کند که گاهی باز هم عود می کند.این نكته قابل ذكر است كه نوع تكنیكی كه برای ترمیم فتق انتخاب میشود بسیار حائز اهمیت است در امار من عود بعد از عمل بسیار كم دیده میشود و بعضی اصول مثل ترمیم دقیق و تحت كشش نبودن فاسیای محل ترمیم و در صورت نیاز استفاده از مش .

آیا فتق بند باعث بهبود فتق می شود ؟
خیر- در موارد فتق های کشاله ران برای مدت محدودی که بیمار جهت جراحی وقت ندارد اشکالی ندارد ولی باعث درمان آن نمی باشدو استفاده دراز مدت از فتق بند ها باعث چسبندگی لایه های فتق و مشکلتر کردن جراحی می شود. من شخصا با بستن فتق بند بشدت مخالفم و گمراه كردن بیمار و به دردسر انداختن جراح را در پی خواهد داشت.

عوارض جراحی فتق چیست ؟
شایعترین عارضه جراحی فتق درد ناحیه می باشد که گاهی تا یک سال باقی می ماندو آزار دهنده است. که مصرف مسکن ها و پوشیدن شورت های محکم که بیضه هارا بالا ببرد می تواند کمک کننده باشد.

خونریزی و بزرگ شدن منطقه از عوارض دیررس جراحی ممکن است باشد که عموما کار خاصی احتیاج ندارد و با درمان علامتی (کمپرس آب گرم و مصرف مسکن ) بهتر می شود

نکته اینجاست که فعالیت های سنگین را بیمار نباید بلافاصله بعد از جراحی شروع کند و احتمال عود فتق را زیاد می کند. عفو نت های زخم هم مانند هر زخم دیگر ممکن است اتفاق بیافتد .

از عوارض دیگر جراحی فتق سوزش و خارش ناحیه می باشد . در کل ورزیده بودن عضلات شکم از عود فتق ها جلوگیری می کند . اصولا فتق های کشاله ران در افرادی که عضلات شکمی شلی دارند بیشتر دیده می شود.

پس نکاتی که باید در نظر بگیریم این است که در صورت داشتن فتق همیشه به سرعت به پزشک جراح رفته تا در باره آن مشورت انجام شود.
در صورت گیر افتادن فتق حتما به اورژانس برروید چون جزء اور ژانسهای جراحی می باشد. البته روش لاپاراسکوپی در همه انواع هرنی ها (فتق ها ) استفاده نمی شود.
یکی از سوالاتی که بیشتر مردان بعد از عمل فتق دارند زمان ایجاد روابط زناشویی بعداز ا عمل فتق است که ربطی به عمل نداشته و هر وقت که بیماردرد نداشته باشد می تواند رابطه جنسی برقرار کند.

 فتق چیست و انواع آن کدام است؟
به زبان ساده به بیرون زدگیهای غیر طبیعی جدار شکم فتق میگویند. شایعترین نوع فتق، فتق جدار شکم در قسمت تحتانی راست یا چپ است که به آن فتق اینگوئینال یا فتق مغبنی گویند و در بین مردم به پارگی پرده شکم یا به اختصار پارگی پرده شهرت دارد. این بیماری در مردان بسیار شایعتر است.سایر انواع فتق، شامل فتق در محل جراحی قبلی، فتق نافی و غیره است. در این مقاله به توضیح در مورد شایعترین نوع فتق که همان فتق مغبنی است، پرداخته میشود.

چرا فتق ایجاد می شود ؟
فتق هنگامی رخ می دهد كه لایه های عضلانی جدار شكم ضعیف شده باشد. همانند بیرون زدگی تیوپ داخلی یك لاستیك پاره شده، در فتق نیز احشاء داخلی شكم از طریق ناحیه ضعیف روی جدار شكم بیرون می زنند و باعث شكل گیری یك برآمدگی می شوند. البته در کودکان علت ایجاد فتق، نوعی اختلال در شکل گیری لایه های جدار شکم است که در هنگام تولد وجود دارد. ورود احشاء شکم به داخل محل فتق می تواند باعث گردد که قسمتی از روده یا سایر اعضاء داخل شكم در داخل این بیرون زدگی گیر كند و باعث عوارض خطرناک شود. فتق می تواند سبب ایجاد درد شدید و مسائل جدی دیگر شود كه حتی گاهی به جراحی اورژانس منجر میگردد.

چرا باید فتق را جراحی كرد؟
دو دلیل واضح برای درمان فتق، یكی دردی است كه با ایستادن های طولانی یا بلند كردن اشیاء سنگین ایجاد می شود و دیگری از نظر زیبایی است كه به واسطه وجود یك برجستگی باعث نارحتی بیمار می شود . اما دلیل اصلی جهت ترمیم فتق این است كه ممكن است روده یا عضوی دیگر، داخل فتق به دام بیفتد و قادر به خارج شدن از آن نباشد لذا باعث انسداد روده و به دنبال آن، گانگرن یا سیاه شدگی و پاره شدن روده می شود.

 آیا می توان به جای جراحی از فتق بند استفاده كرد ؟
درمان غیر جراحی فتق مغبنی، استفاده از فتق بند است كه روی ناحیه درگیر، فشار وارد می آورد و به جا انداختن آن، کمک می نماید اما در كل استفاده از آن ایده خوبی نمی باشد. فتق بند در واقع هیچ كاری جهت از بین بردن و رفع فتق انجام نمیدهد و فقط علائم آن را كاهش می دهد.

بنابراین با وجود استفاده از آن فتق همچنان بزرگ می شود، همچنین موجب ایجاد زخم در موضع فتق می شود. تداوم در بزرگ شدن فتق و ایجاد چسبندگی در بافتهای زیرین، از عوارض فتق بند هستند که ترمیم جراحی فتق را دشوار می سازند و عود مجدد آن را محتمل تر می كنند. بنابراین استفاده از فتق بند فقط باید به عنوان یك وسیله به مدت كوتاهی قبل از انجام عمل جراحی محدود شود.

 پس از عمل حدود چند روز باید بستری بود؟
بیشتر بیماران قادر هستند درعرض 1 الی 2 روز پس از عمل مرخص شده و به خانه روند.

پس از چه مدت می توان به سركار رفت؟
بیماران قادرند فعالیتهای خود را در عرض 3 الی 5 روز پس از عمل جراحی، از سر گیرند ولی از انجام کارهای سنگین حداقل تا دو ماه و بطور معمول تا شش ماه باید پرهیز کرد.

پس از جراحی تا كی باید پانسمان را عوض كرد؟
در صورت رفع ترشح، پس از 48 ساعت نیاز به تعویض پانسمان نمی باشد اما در صورت ادامه ترشح، نیاز به تعویض پانسمان روزانه دارد .

چه مدت پس از عمل میتوان حمام رفت؟
در صورتیکه محل زخم مشکلی نداشته باشد پس از 48 ساعت میتوان استحمام کرد.

كی بخیه ها را باید خارج كرد؟
با نظر پزشك پس از 7 تا 10 روز.

پس از ترخیص به چه دارویی نیاز است؟
مسكن و در صورت صلاحدید پزشك چرك خشك كن .

دکتر سید محمد رضا حکیمیان