کلسترول چیست؟

کُلِستِرول (Cholesterol) ، یکی از مولکول‌های زیستی و از دسته چربی‌ها (لیپیدها) است . این مولکول ساختار چندحلقه‌ای دارد . نقش عمده لیپیدها استحکام و انعطاف‌بخشی به غشا سلولهااست .

کلسترول خون از دو منبع اصلی تامین می‌شود : مواد غذایی و تولید در کبد . کلسترول غذایی به طور عمده از گوشت ، جگر ، مغز ، تخم مرغ و غذاهای لبنی به بدن می‌رسد . غذاهایی گیاهی کلسترول ندارند .
پس از صرف غذا کلسترول از طریق روده جذب و سپس همراه با تری گلیسیرید ها درون پوششیپروتئینی بسته‌بندی می‌شود . این ترکیب چربی-پروتئین شیلومیکرون نام دارد . کبد هم می‌تواند کلسترول را از خون بردارد و هم آن را تولید و به درون خون بریزد . پس از صرف غذا کبد شیلومیکرون را از خون برداشته و در مدت زمان میان وعده‌های غذایی کلسترول را تولید و درون گردش خونمیریزد .
کلسترول بطور کلی به دو نوع تقسیم بندی می شوند : لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و لیپوپروتئین با دانسیته بالا (HDL) است . در زبان عامیانه ، به کلسترول خوب و بد معروف هستند . LDL  برای بدن مضر است و HDL  بعنوان محافظ برای بدن عمل می کند . در واقع عملکرد این دو نوع لیپوپروتئین ضد یکدیگر است LDL  کلسترول را از کبد به سلولها حمل می کند ، در حالی که HDL کلسترول را در جهت مخالف یعنی از سلول ها به کبد حمل می کند . اما دلیل این خوب یا بد بودن چیست ؟ میزان کلسترول LDL  بالا در خون منجر به ساخت و یا رسوب چربی ( پلاک کلسترول ) در شریان ها می گردد ، در حالی که HDL اضافی ، شکسته شده و از بدن دفع می گردد . علت دوم خوب بودن ، HDL این است که : با برداشتن دیواره کلسترول از شریان و بردن آن به کبد از تشکیل پلاک جلوگیری می‌کند ، یا به عبارت دیگر با بیماری کلسترول می جنگد . دو عامل ارث و رژیم غذایی تأثیر چشم‌گیری بر ال‌دی‌ال و اچ‌دی‌ال و کلسترول فرد دارند . سایت هنرهای رزمی
سطح کلسترول برای معرفی بالا بودن آن در محافل پزشکی ، هنوز مورد بحث است . اما معمولا ، میزان بالای 3mmol / L را برای LDL بد می دانند . تشخیص کلسترول بالا بدون آزمایش خون سخت است چون نشانه خاصی ندارد ولی در بعضی موارد لکه های زرد زیر پوست ، مخصوصا اطراف چشم ، از نشانه های کلسترول بالا است . کلسترول بالا ، ایجاد امراض خطرناکی می کند مانند : بیماریهای عروق کرنر و قلب ، انواع سکته ، دیابت ، انواع سرطان و ...
فعالیت بدنی ( حداقل روزی 30 دقیقه ) ، در کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب نقش بسیار مهمی دارد .
داروهای تجویزی برای فرد دارای کلسترول بالا ، عبارتند از : استاتین ها، آسپرین، نیاسین . استاتین ها شاید شناخته شده ترین داروهای مورد استفاده برای کاهش کلسترول است . آنها در واقع گروهی از داروهایی هستند که شامل سیمواستاتین آتورواستاتین می باشند .
در واقع این داروها با مسدود کردن آنزیمی در کبد ، کلسترول را  کنترل می کنند . عوارض جانبی این داروها درد عضلانی ، مشکلات معده و ... می تواند باشد .
آسپرین ، برای عدم لخته شدن خون تجویز می گردد و نیاسین نیز سطوح کلسترولهای خوب و بد خون را کنترل می نماید . مصرف طولانی مدت این دارو ، اثرات بدی را بر روی کبد می گذارد .

انواع کلسترول
1- کلسترولLDL: این نوع کلسترول خاصیت چسبندگی دارد و به راحتی به جدار داخلی دیواره ی رگ ها می چسبد و باعث باریک شدن و در نهایت انسداد مجرای داخلی رگ ها می گردد. از این رو به کلسترول بد معروف است.
2- کلسترولVLDL: این نوع کلسترول مولکول های چربی را از کبد به دیگر قسمت های بدن حمل می کند و بعد از انتقال چربی به بافت ها تبدیل به کلسترولLDLمی گردد.
3- کلسترولHDL: این نوع کسترول، کلسترول هایLDL موجود در طول دیواره ی رگ ها را پیدا کرده و به آن ها می چسبد و آن ها را از جدار رگ ها پاک می کند و از باریک شدن و انسداد رگ ها جلوگیری می نماید. به همین جهت به کلسترول خوب معروف است www.honarhayerazmi.com
میزان مناسب کلسترول خون چقدر است؟
اگر کلسترول خون شخص کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر خون باشد نشانه ی بسیار خوبی برای سلامت یک قلب سالم است. اما اگر کلسترول خون بین 200 تا 239 میلی گرم در دسی لیتر خون باشد شخص در مرز خطر بالا رفتن کلسترول و خطر ابتلا به حمله ی قلبی قرار دارد و زمانی که کلسترول خون بالاتر از 240 میلی گرم در دسی لیتر خون باشد خطر حمله ی قلبی را باید جدی گرفته و حتماً میزان آن را به وسیله ی دارو و رژیم غذایی و یا هر دو کاهش داد.
اگر فردی همراه با کلسترول بالا مبتلا به فشار خون بالا نیز باشد احتمال خطر حمله ی قلبی به 6 برابر می رسد و اگر این فرد سیگاری هم باشد احتمال خطر به 20 برابر یا بیشتر خواهد رسید.

گیاهان ضد کلسترول هستند
به طور کلی تمام گیاهان مانند سبزیجات، حبوبات و غلات فاقد کلسترول اند. اما در بین آن ها موادی مانند جو، کدو، شوید و سیر اثر ضد کلسترول بسیار قوی تری را بروز می دهند که دلایل آن مربوط به وجود اسید چرب امگا- 3، پکتین، فیبر و بتاکاروتن وغیره می باشد.
سویا نیز باعث کاهش کلسترول خون می شود. سویا به سه دلیل باعث کاهش کلسترول خون می گردد:
1- فاقد کلسترول است.
2- حاوی پروتئین است، چرا که پروتئین کلسترول خون را کاهش می دهد.
3- اکثر چربی های موجود در سویا از نوع چربی های غیر اشباعPUFA است.
بنابراین در افراد مبتلا به کلسترول بالا سویا می تواند به عنوان یک منبع پروتئین غذا باشد و تا حد زیادی جایگزین گوشت گردد.
مواد غذایی غیر مجاز برای افراد دارای کلسترول بالا
غذاهای سرخ شده- لبنیات پر چرب- غذاهای آماده مانند سوسیس، کالباس و پیتزا- چربی های اشباع شده مانند روغن های حیوانی و گیاهی جامد و کره- امعاء و احشاء حیوانی مانند دل، جگر، قلوه، سیرابی و مغز- میگو و گوشت های پر چرب (حتی الامکان باید چربی های قابل رویت جدا شوند)- دسرهای چرب - انواع کلوچه، کیک، شیرینی ها مخصوصاً شیرینی تر- روغن نارگیل - سس های سالاد - انواع شکلات ، چیپس و پفک- زرده تخم مرغ هم محدود به 3-2 عدد در هفته می شود.
تاثیر رژیم غذایی در کاهش کلسترول خون
با ایجاد تغییر در نوع غذاها می توان میزان کلسترول خون را کاهش داد. مقدار کلسترول خون تحت تاثیر مواد غذایی مصرفی و نیز ارث می باشد اما با کاهش چربی های غذایی می توان زمینه ارثی را تا حدودی کنترل نمود. کاهش کلسترول خون با کاهش دریافت کلسترول و چربی رژیم و افزایش مصرف فیبرهای غذایی محلول و ثابت نگه داشتن وزن در حد مناسب امکان پذیر است. همراه با کاهش مصرف چربی های جامد باید غذاهای غنی از نشاسته مانند نان و سیب زمینی آب پز یا کبابی، غلات و حبوبات، میوه و سبزیجات، شیر و لبنیات کم چرب و همچنین روغن زیتون مصرف شود.
در افراد دچار اضافه وزن و کلسترول خون بالا، کاهش وزن کمک شایانی می کند.

کاهش کلسترول خون با ورزش
انجام فعالیت های ورزشی باعث کاهش کلسترول خون می گردند، اما این فعالیت ها شامل نظافت منزل، باغبانی کردن ، طراحی برنامه یا فکر کردن نمی باشد.
تمرینات ورزشی به چند روش به کاهش کلسترول خون کمک می کند:
- ورزش باعث افزایش مقدارHDL خون توام با کاهشLDL می گردد.
- ورزش موجب کاهش وزن و کنترل آن می شود.
- ورزش منجر به بهبود گردش خون و پاک شدن خون از مواد زائد می گردد و عضله ی قلب را قوی تر کرده و اثر مثبتی بر روی عمل پمپ قلب دارد.


یک نمونه رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به کلسترول بالا
صبحانه: نان سنگک+ گردو+ پنیر کم چرب
میان وعده: سبزیجات خام مانند هویج+ میوه
نهار: سبزیجات خام یا پخته + سینه ی مرغ به صورت آب پز+ برنج کم چرب+ ماست کم چرب یا دوغ
میان وعده: میوه
شام: سبریجات خام یا پخته+ سوپ جو همراه روغن زیتون+ نان سنگک+ ماست کم چرب